Postoje neka mišljenja da se masaža koristi od davnina, još od doba prvobitne zajednice. Prvi pisani zapisi pominju masažu još u Egiptu, Vavilonu, drevnom Istoku, Indiji, Grčkoj i Rimu. Staro Indijski ajur-veda zapisi o poznavanju života pominju primenu masaže još u 9. a staro Egipatski u 7. veku pre nove ere.
U Evropi, masaža počinje da se primenjuje prvo u staroj Grčkoj i Rimu od kada ostaje zanemarena sve do početka 19. veka kada su rađena brojna istraživanja koja pokazuju pozitivno dejstvo masaže na metabolizam organizma. Od kada počinje primena masaže u medicinske svrihe u bolnicama, klinikama, banjama, na fizio terapiji i u kozmetici.
Bez obzira na raširenu primenu i početna istraživanja, naučno objašnjenje dejstva masaže na ljudski organizam nije postojalo sve do druge polovine 19. veka što dovodi do sve veće i veće primene masaže.
Ruski naučnik Zabludovsky se smatra osnivačem savremene tj. klasične masaže. On u svojim istraživanjima objavljenim u tezi "Principi masaže zdravih ljudi" krajem 19. veka objašnjava dejstvo masaže putem mehaničkog nadražaja receptora usled čega dolazi do reakcije organizma. Masaža deluje i direktno mehanički na tkivo što poboljšava oticanje limfne tečnosti i venske krvi, dovodi do aktivne hiperemije arteriola i kapilara uz povećanje lokalnog metabolizma uz eliminaciju štetnih proizvoda metabolizma. Takođe poboljšava resorpciju otoka i trofiku tkiva. Ima spazmolitičko i analgetičko dejstvo, povećava sekreciju lojnih i znojnih žlezda što utiče na snižavanje nivoa umora i dovodi do opšteg relaksirajućeg i sadativnog osećaja.
Masažu delimo na savremenu i istočnjačku tj. tradicionalnu, u koju spada i refleksno-segmentna masaža i akupresura.
Savremena masaža
Savremena masaža je u vezi sa kinezi terapijom i ukoliko se radi pravilno njen učinak može biti veliki. Ova masaža se u praksi u terapeutske i profilaktičke svrhe kao relaksaciona i sportska masaža. Najčešće se govori o klasičnoj i refleksno-segmentnoj masaži a podela je nastala prema nameni, prema načinu izvođenja i delu tela koji se masira.
Tradicionalna istočnjačka masaža
Tradicionalnu istočnjačku masažu karakteriše podela na dva dela: opšti tj. pripremni i posebni koji uspostavlja cirkulišuću energiju u izmenjenim meridijanima. Pripremna masaža je masaža u pet uspravnih linija duž meridijana u oblasti leđa - GV meridijan, bilateralne medijalne i lateralne linije BL meridijana.
Refleksno-segmentna masaža
Refleksno-segmentna masaža koja vuče poreklo iz dalekoistočne tradicije, na zapadu počinje da se primenjuje u izmenjenoj formi na početku 20. veka kada Scerbak proučava uticaj mehaničkih vibracija na ljudski organizam - vibraciona masaža.
Po njegovim metodama tretiraju se zone koje su povezane sa nervnim centrima obzirom na funkcionalnu podeljenost kičmene moždine u više delova i inervacije organa i kožnih zona - Hedove zone. Primetio je da kod određenih bolesti unutrašnjih organa refleksnim putem u istoj inervacionoj zoni tog organa dolazi do promena na koži, potkožnom tkivu i mišićima što dovodi do stvaranja bolnih tačaka tj. tačaka okidanja (trigger point). Ove bolne tačke se sa uspehom mogu tretirati refleksnom masažom čime se uspostavlja balans u vegetativnom nervnom sistemu uz smanjenje do potpunog nestanka bola. Podrazumeva individualni pristup sa izborom zona masaže prilagođenim pacijentu i oboljenju što je razlikuje od klasične masaže iako je njen sastavni deo.
Akupresura
Akupresura se zasniva na istočnjačkoj filozofiji a masaža se radi pritiskom prstiju i stimulacijom akupunkturnih tačaka. Dosta se primenjuje zbog svog terapeutskog svojstva na telo i zbog lakoće primene.
Deluje sedativno ili tonizirajuće na nervni sistem a refleksno delovanje akupresurne masaže na nervni sistem dovodi do funkcionalnog balansa u organizmu i ima pozitivan uticaj na regulaciju funkcija organa i tkiva.
Može se primenjivati u svim uzrastima, od beba, preko srednjeg doba do duboke starosti uz moderaciju jačine masiranja.
Akupresura nema negativnih posledica, a uz pravilnu primenu ima dobar profilaktičko-terapeutski učinak, pogotovo na oboljenja funkcionalnog tipa. Dužina tretmana akupresure masaže se određuje individualno u zavisnosti od starosti, pola i same bolesti pacijenta.
Primenom akupresure dolazi do pozitivne reakcije organizma uz normalizaciju opšteg stanja kao i stanja pojedinačnih organa bez obzira na dužinu njenog trajanja. Poboljšanje se dešava čak i na ćelijskom nivou. Generalno dobar učinak akupresura ima na krvotok kao i na bolesti pluća, organa za varenje i urogenitalnog sistema.
Akupresura prati pravac energetskog toka meredijana uz poštovanje drugih pravila tradicionalne kineske medicine a selekcija akupresurnih tačaka zavisi od cilja tretmana akupresure. Ukoliko se želi postići profilaktički efekat, tada se koriste tačke sa opštim osvežavajućim delovanjem dok se kod tarapeutskog tretmana ciljaju tačke na tačno određenom meridijanu tj. organu.
Masaža stopala i šake
Kao i kod tretmana telesne akupresure, masažom stopala i šaka se postiže profilaktički i terapeutski efekat. Stopalo i šaka su refleksne površine sa mikrosistemima na koji sadrže reprezentovane sve organe ljudskog tela sa srazmerno manjom površinom.
Shiatsu masaža
Šiacu (shiatsu) masaža se vrši pritiskom na specijalne tačke i to prstima, laktovima ili kolenima i primenjuje se u profilaktičke i terapeutske svrhe. Tačke koje se stimulišu šiacu masažom su ustvari akupunkturne tačke.
Anti-stres masaža
Anti-stres masaža je tradicionalna masaža kojom se postiže profilaktičko ili terapeutsko dejstvo uspostavljanjem cirkulišuće energije na izmenjenom meridijanu.
Hvatovi koji se koriste pri tretmanu masaže su skladni pokreti ruku i to: gnječenje, trljanje, glađenje, lupkanje i vibracije. Bolji kontakt između ruke onoga ko vrši tretman i pacijenta se postiže primenom talka ili masti. Posebno prijatno dejstvo se postiže primenom aromatičnih ulja gde izbor eteričnog ulja zavisi od namene pod uslovom da pacijent nema alergijske sklonosti.
Osnovna pravila koja se primenjuju kod masaže su da intenzitet masaže treba pojačavati i da na početku treba masirati okolna mesta pa tek onda treba ići ka centru bola. Kod akupresure treba pratiti tok meridijana.
Dužina trajanja tretmana masaže i broj ponavljanja se određuje u zavisnosti od površine koja se masira, reaktivnosti pacijenta, kao i tehnike koja se koristi. Masaža ne bi trebala biti neprijatna i bolna pa bi jačinu pritiska i tehniku masaže trebalo individualno prilagoditi svakom pacijentu. Preporučeno trajanje za lokalne masaže je 10 do 15 minuta a opšte od 30 do 45 minuta svakog ili svakog drugog dana u serijama od 10 ili više seansi.
